Σπύρος Κέλλης:Καθηγητής στο Α.Π.Θ
Ο Σπύρος Κέλλης, καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (τομέας αγωνιστικών αθλημάτων) και υπεύθυνος στις αθλητικές εγκαταστάσεις του ιδρύματος, με πολύ μεγάλη προπονητική εμπειρία σε συλλόγους και σε Εθνικές ομάδες, με πληθώρα επιστημονικών δημοσιεύσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό και πλούσιο συγγραφικό έργο, μας παραχώρησε συνέντευξη στη οποία αναφέρθηκε στις προπονητικές αρχές που πρέπει να εφαρμόζονται στις ακαδημίες και στις υποδομές των συλλόγων.
- Πως βλέπετε την προπονητική σε σχέση με την εξέλιξη της τεχνολογίας ;
"Διδάσκω την θεωρία και την μεθοδική της προπονητικής στο Πανεπιστήμιο εδώ και 30 χρόνια, άρα έχω μια διαχρονική εικόνα και έχω διατελέσει προπονητής στο μπάσκε τα στο θέμα της φυσικής κατάστασης. Υπάρχει μεγάλη εξέλιξη στο χώρο το μπάσκετ και οι προπονητικές επιβαρύνσεις που τίθενται τώρα είναι πολύ περισσότερες, ίσως αυτό και να γεννά την αναγκαιότητα πολλών συμπληρωμάτων διατροφής και φαρμάκων, για τα οποία βέβαια είμαι εντελώς αντίθετος, όπως επίσης συνολικότερα ακόμα και για τα επιτρεπτά συμπληρώματα διατροφής, αλλά όμως σε πολλούς έχει γίνει κοινή αντίληψη . Σε ότι αφορά τώρα την μεθοδολογία της προπόνησης τα πράγματα δεν έχουν διαφοροποιηθεί πάρα πολύ σε σχέση με παλιά. Απλά μπαίνει η επιστήμη στην μέση και η οποία βοηθά. Για παράδειγμα τώρα η ανάλυση της τακτικής των ομάδων, ενώ παλαιά ήθελε χρόνο δεκαπλάσιο σε σχέση με σήμερα, τώρα μπορεί ένας προπονητής να έχει την εικόνα της αντίπαλης ομάδας και των παικτών της έχοντας συμβληθεί με μια εταιρεία που κάνει τις βιντεοσκοπήσεις και αναλύσεις και δίνει έτοιμο υλικό το οποίο στην συνέχεια μπορεί να το χρησιμοποιήσει ο προπονητής για την τακτική συμπεριφορά της ομάδας. Σε ότι αφορά τις φυσικές ικανότητες ή την φυσική κατάσταση όπως λέμε, δεν έχουν αλλάξει και πάρα πολύ τα πράγματα, απλά οι απαιτήσεις στα ομαδικά αθλήματα είναι σήμερα μεγαλύτερες. Αν για παράδειγμα δει κανείς τον τελικό του Πανευρωπαϊκού του 1987 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και δει ένα τελικό ή ημιτελικό που έχουμε παίξει από το 2000 και μετά είτε στο Παγκόσμιο είτε στο Πανευρωπαϊκό θα δει ότι η δύναμη κυριαρχεί μέσα στο παιχνίδι, κάτι που δεν ίσχυε παλιά. Αυτό προϋποθέτει από τους παίκτες να δώσουν μεγάλη έμφαση στον τομέα της φυσικής κατάστασης και ιδιαίτερα στην δύναμη ειδικά μάλιστα στο μπάσκετ
- Ακούμε από πολλού ειδικούς και μη, ότι τα παιδιά δεν πρέπει να κάνουν βάρη, δεν πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα διατροφής, δεν πρέπει να κάνουν ατομική προπόνηση και πολλά άλλα διάφορα πράγματα. Εσείς σαν ειδικός τι προτείνεται στα παιδιά στην κατηγορία των Παμπαίδων και των Παίδων, μια ηλικία που τα παιδιά αναπτύσσονται ακόμα ;
"Ας ξεκινήσουμε πρώτα από την δύναμη. Ο κόσμος συγχέει την ανάπτυξη της δύναμης με τα βάρη. Η προπόνηση και η βελτίωση της δύναμης στα παιδιά μπορεί να γίνει και μόνο με το βάρος τους σώματος και επιβάλλεται να γίνει. Ας δούμε τι γίνεται σε ποδόσφαιρο και μπάσκετ, αθλήματα που παίζονται πολύ με τα πόδια. Άρα οι μυϊκές ομάδες που αναπτύσσονται μέσα από το παιχνίδι του ποδοσφαίρου και του μπάσκετ, είναι στα κάτω άκρα. Ο κορμός δεν γυμνάζεται σχεδόν καθόλου. Πρέπει όμως οι προπονητές να αφιερώνουν ένα δεκάλεπτο για να δυναμώσουν και τον κορμό γιατί αυτή η μυϊκή ανισομέρεια μετά θα δημιουργήσει στην πορεία μετά προβλήματα τραυματισμών (ενοχλήσεις στην μέση και διάφορες τενοντίτιδες). Άρα η βελτίωση της δύναμης μπορεί να γίνει και πρέπει να γίνει από την ηλικία των 10 ετών και πάνω, στην αρχή με το βάρος του σώματος και στην συνέχεια από τα 11 και 12 με μικρές αντιστάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενδυνάμωση του κορμού (πχ αλτηράκια, μπουκάλια από νερό 1.5lt) με ασκήσεις στην καρέκλα ή στο πάγκο, χωρίς βέβαια βάρη με την έννοια του bodybuilding. Συνεπώς δεν είναι κακό να ξεκινήσει κανείς να κάνει προπόνηση δύναμης, όχι όμως με βάρη συστηματικά, Μπορεί να κάνει με μικροαντιστάσεις πάρα πολλές ασκήσεις. Όσο αφορά τα συμπληρώματα διατροφής πιστεύω ότι δεν πρέπει τα παιδιά να παίρνουν τέτοιου είδους σκευάσματα αλλά να παίρνουν σωστή διατροφή. Βρισκόμαστε σε μια χώρα που έχει όλα τα τρόφιμα που απαιτούνται για να καλύψουν την διατροφή ενός μικρού αθλητή. Ειδικά στην Κρήτη που έχει τα πάντα από άποψη φρούτων και λαχανικών σχεδόν όλο τον χρόνο είναι υπερβολικό κανείς να παίρνει συμπληρώματα διατροφής, αφού κάλλιστα μπορεί κανείς να καλυφθεί με μια καλή διατροφή. Βέβαια πρέπει να τονίσουμε το πρόβλημα της παχυσαρκίας, ακόμα και σε παιδιά που αθλούνται σε ακαδημίες, ότι είναι αρκετά έντονο και το ποσοστό των παιδιών που θεωρούνται υπέρβαρα ή παχύσαρκα υπερβαίνει το 25 με 30 %".
- Τα παιδιά της κατηγορίας Παμπαίδων και Παίδων πρέπει να προπονούνται και ατομικά πέρα από τις προπονήσεις που κάνουν στους συλλόγους τους ;
Δεν θα ήταν άσχημο. Ένα παιδί που είναι 14 χρονών αν ξεκινήσει να κάνει προπόνηση στην ηλικία των 9 ή των 10, τότε στα 14 του ή στα 15 πρέπει να κάνει τουλάχιστο 5 προπονήσεις την εβδομάδα με 6. Τον αγώνα και 5 προπονήσεις και στην προετοιμασία να κάνει 6 με μόνο μια μέρα την εβδομάδα κενό. Αν κάνει λιγότερες από 3 τότε κάνει μαζικό αθλητισμό και όχι αγωνιστικό αθλητισμό. Οι ατομικές προπονήσεις έχουν νόημα όταν στοχεύουν σε συγκεκριμένες ελλείψεις των παιδιών. Για παράδειγμα δεν ξέρουν να τρέχουν ή είναι αδύναμα. Στα ομαδικά αθλήματα δεν μπορεί ένας προπονητής όταν έχει 15 με 20 παιδιά να ασχοληθεί με τις ιδιαιτερότητες ή τις αδυναμίες κάθε παιδιού. Απλά πρέπει να υπάρχει συνεργασία του προπονητή που κάνει το μπάσκετ με τον προπονητή που κάνει τις ατομικές προπονήσεις . Δεν μπορεί να κάνει άλλο το αριστερό χέρι και άλλο το δεξί, πρέπει να υπάρχει μια συνεργασία σε αυτό. Προϋπόθεση απαραίτητη είναι να εντοπιστούν επιστημονικά και όχι εμπειρικά οι ελλείψεις που παρουσιάζουν τα παιδιά. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν αρκετές δοκιμασίες ή τεστ όπως λέμε, τα οποία αφού αξιολογηθούν μπορούν να δώσουν κάποιες κατευθύνσεις και οδηγίες στους προπονητές στο τι ελλείψεις έχει το παιδί και τι πρέπει να δουλέψει.
- Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια ραγδαία αύξηση των λεγόμενων camp ανά την Ελλάδα. Θα πρέπει να πάει ένα παιδία για 1 ή 2 εβδομάδες σε κάποιο από αυτά την καλοκαιρινή περίοδο και σε τι θα ωφεληθεί από την συμμετοχή σε αυτό ;
Τα camp, που συνήθως είναι 1 εβδομάδα, πιστεύω ότι δεν προσφέρουν προπονητικά πάρα πολλά πράγματα. Πιο πολύ προσφέρουν μια κοινωνικότητα και μια εμπειρία. Αν ένας γονιός είναι να ξοδέψει αρκετά χρήματα για να στείλει το παιδί του σε ένα camp, θα του συνιστούσα να βρει ένα κατάλληλο προπονητή και να διαθέσει όλο το χρόνο τα χρήματα αυτά για να δουλέψει ατομικά το παιδί. Θα του προσφέρει περισσότερα από το να πάει σε κάποιο camp. Το camp όπως είπαμε αναπτύσσει στο παιδί κάποιες άλλες παραμέτρους όπως η κοινωνικότητα, γνωρίζει άλλα παιδιά, βλέπει τις δυνάμεις του κλπ. Προπονητικά σε μια εβδομάδα μέσα δεν του προσφέρει πάρα πολλά πράγματα.
- Τι μπορούν να προσφέρουν και πως μπορούν να βοηθήσουν τα εργομετρικά τεστ και οι μετρήσεις στο μπάσκετ ;
Το ζήτημα είναι ότι πολλές φορές οι μετρήσεις γίνονται για τις μετρήσεις, για το θεαθήναι. Εάν κάνεις κανείς κάποιες μετρήσεις είτε αφορούν την φυσική κατάσταση είτε την τεχνική πρέπει να ακολουθεί αξιολόγηση τους, είτε με προηγούμενες μετρήσεις του ίδιου αθλητή (άρα πρέπει να υπάρχουν διαδοχικές μετρήσεις του αθλητή) ή να τις συγκρίνουμε με τις μετρήσεις κάποιων άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας και ίδιου αθλήματος, εφόσον βέβαια υπάρχουν τέτοια δεδομένα. Εμείς έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια στην Θεσσαλονίκη με ένα Εργομετρικό Κέντρο έχοντας πάρα πολλά δεδομένα και από το Πανεπιστήμιο αλλά και από τα κλιμάκια των Εθνικών Ομάδων στο μπάσκετ και στο ποδόσφαιρο. Το επόμενο βασικό στοιχείο μετά τις μετρήσεις είναι η καθοδήγηση, δηλαδή τι πρέπει να κάνει ο προπονητής είτε σε ατομική προπόνηση είτε μέσα από την ομάδα για να βελτιώσει τις αδυναμίες που παρουσιάζονται από την μέτρηση που γίνεται για την αξιολόγηση. Δηλαδή υπάρχει ένα τρίπτυχο μέτρηση – αξιολόγηση – καθοδήγηση. Συνήθως γίνεται το πρώτο, το δεύτερο δεν γίνεται συχνά σωστά και το τρίτο λείπει σχεδόν πάντοτε. Το βασικό στοιχείο για εμάς είναι το τρίτο και πάνω στα δύο πρώτα, την μέτρηση και την αξιολόγηση, πρέπει να βασίζεται μετά ο προπονητής είτε για να κάνει ατομική προπόνηση είτε μέσα στην ομάδα για να δει που αυτή υστερεί περισσότερο για να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα.
- Από ποια ηλικία μπορούν να γίνονται τα τεστ αυτά στους αθλητές ;
Συνήθως στα Εργομετρικά κέντρα που υπάρχουν σήμερα, στην Αθήνα και άλλο ένα στην Θεσσαλονίκη, μετρούν αθλητές κάποιου επιπέδου που έρχονται στο Εργομετρικό κέντρο και μέσα στο εργαστήριο γίνονται οι μετρήσεις. Αυτό αφορά τα τεστ κάποιου επιπέδου υψηλού ή μπορεί να έρθει και κάποιο παιδί ηλικίας 12 ή 13 ή 14 ετών και πάνω για να κάνει τις μετρήσεις. Εμείς εισάγουμε κάποιο καινοτόμο στοιχείο τώρα με την προσπάθεια που κάνουμε, καινοτόμο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, όπου έχουμε κάνει συνεργεία και κάνουμε για κάθε άθλημα ξεχωριστές ειδικές μετρήσεις στον χώρο προπόνησης. Για τις ακαδημίες από ηλικία 10 ετών μέχρι και 18 ετών, με ένα πολύ φθηνό αντίτιμο, στην Θεσσαλονίκη κοστίζει 30€ για κάθε αθλητή, δηλαδή με 60€ τον χρόνο μπορεί κανείς να πάρει σύγκριση στην αρχή της χρονιάς – τέλος της χρονιάς και να δει τι βελτίωση έχει ο κάθε αθλητής χωριστά, τι αδυναμίες έχει, πως μπορεί να τις βελτιώσει. Δίνουμε τόσο μεγάλη έμφαση που τώρα ξεκινάμε και κάνουμε με όποια σωματεία συνεργαζόμαστε ή ακαδημίες και σεμινάρια , δηλαδή αυτό που βγαίνει σαν στοιχείο τι πρέπει να βελτιώσουμε δεν τους δίνουμε μόνο γραπτά αλλά το κάνουμε πρακτικά και σε σεμινάριο υπό μορφή επίδειξης στα παιδιά τα δικά τους, για να μπορούν οι προπονητές πιο εύκολα να εφαρμόσουν αυτό που εμείς τους δίνουμε σε μορφή οδηγιών για να βελτιώσουν τα παιδιά. Δηλαδή η καθοδήγηση δεν είναι θεωρητική αλλά είναι και πρακτική στην κατεύθυνση των σεμιναρίων. Επομένως δύο είναι τα σκέλη, ένα για μετρήσεις σε ακαδημίες που πιστεύω ότι εκεί υπάρχουν αρκετές αδυναμίες από τους προπονητές στους τομείς που εμείς αξιολογούμε, αυτό είναι τρανή απόδειξη ότι δεν ξέρουν να τρέχουν τα παιδιά και ένα λαθεμένο τρέξιμο δημιουργεί σοβαρά προβλήματα υγείας (σε αρθρώσεις κλπ) και οι παίκτες είναι πιο αργοί . Από εκεί και μετά εντοπίζουμε μυϊκές ανισσοροπίες και προλαβαίνουμε τραυματισμούς, και αρκετά άλλα στοιχεία τα οποία δεν μπορεί κανείς εμπειρικά να τα παρατηρήσει ή θα πρέπει να είναι πολύ ειδικός για να τα παρατηρήσει και εκεί δίνουμε πολύ μεγάλη έμφαση. Το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει στην Θεσσαλονίκη και έχουμε σκοπό να το επεκτείνουμε σιγά – σιγά σε όλη την Ελλάδα, όμως χρειαζόμαστε μεγάλη υποδομή για να επεκταθούμε σε Πανελλήνιο επίπεδο.
- Κατά την άποψη σας γίνεται καλή και σωστή δουλειά στις ακαδημίες και τις υποδομές των συλλόγων ;
Σε άλλες ναι σε άλλες όχι. Αλλά και το γεγονός και μόνο ότι ασχολούνται από την ηλικία των 7 ετών και 8 ετών με ένα συγκεκριμένο άθλημα είναι το μεγάλο κέρδος. Με ερευνητικά δεδομένα την δεκαετία του 80 οι αθλητές του μπάσκετ, στο ποδόσφαιρο και στον στίβο ξεκινούσαν να κάνουν προπόνηση με μέσο όρο ηλικίας τα 15 χρόνια συν πλην ένα χρόνο. Στην δεκαετία του 90 ο μ.ο κατέβηκε στα 12 με 13. Σήμερα είναι στα 8 με 9. Δηλαδή τα παιδιά κάνουν 5 με 6 χρόνια παραπάνω προπόνηση. Και γνωρίζουμε όλοι οι ειδικοί ότι η παιδική ηλικία είναι καλύτερη ηλικία για μάθηση στις τεχνικές δεξιότητες. Άρα τα παιδιά είναι σήμερα από τεχνικής άποψης πολύ καλύτερα. Όταν υπάρχει μάλιστα αυτή η μαζικοποίηση ισχύει η λογική της πυραμίδας. Όταν έχει πολύ μεγάλη βάση ανεβαίνεις και πιο ψηλά στην κορυφή μετά και αυτό είχε σαν απόρροια τις επιτυχίες που είχαμε αφού καταφέραμε την τελευταία εικοσαετία και κατεβάσαμε τον μέσο όρο ηλικίας της συστηματικής προπόνησης στα διάφορα αθλήματα 5 και 6 χρόνια.
- Μετά από όλα αυτά τα ερευνητικά αποτελέσματα είστε αισιόδοξος για την πορεία του Ελληνικού μπάσκετ τα επόμενα χρόνια ;
Σε επίπεδο υποδομών ναι, αν και θα ήθελα να πω ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μεταστροφή των παιδιών στο ποδόσφαιρο. Αυτό που στην δεκαετία του 90 ζήσαμε με την κυριαρχία του μπάσκετ στις μικρές ηλικίες, τώρα υπάρχει κάτι το αντίστροφο προς το ποδόσφαιρο. Το 1996 είχαμε κάνει στην Θεσσαλονίκη μια έρευνα σε 3 δήμους και είχαμε δει ότι το 60% των παιδιών ήθελε μπάσκετ, ένα 25% ήθελε ποδόσφαιρο και υπόλοιπο 15% ήθελε τα υπόλοιπα αθλήματα. Τώρα τα ποσοστά αυτά έχουν αντιστραφεί. Στο ποδόσφαιρο έχουμε 60%, στο μπάσκετ 25% και 15 % στα άλλα αθλήματα. Παρόλα αυτά όμως επειδή γίνεται σωστή και οργανωμένη δουλειά και έχουν βγει πάρα πολλοί νέοι προπονητές πιστεύω ότι αυτή η πορεία θα συνεχιστεί, εφόσον βέβαια υπάρχει αυτή η δημοφιλία του αθλήματος. Το πρόβλημα βέβαια για μένα είναι στην κορυφή. Ευτυχώς κρατάει πολύ καλά η Εθνική ομάδα, διότι σε επίπεδο σωματειακό στην επαρχία αν εξαιρέσει κανείς Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό, τα υπόλοιπα σωματεία έχουν πάρα πολλά προβλήματα. Ο συνολικός προϋπολογισμός όλων των σωματείων της Α1 εκτός των 2 αυτών ομάδων, δεν φθάνει το προϋπολογισμό της μιας ή της άλλης από αυτές τις δύο ομάδες. Και αυτό δημιουργεί πάρα πολλά προβλήματα.
- Τα παιδιά των κατηγοριών Παμπαίδων και Παίδων που συμμετέχουν σε πρωταθλήματα πόσο πρέπει να ξεκουράζονται κατά την διάρκεια μιας χρονιάς ;
Τα παιδιά αυτά δεν πρέπει να κάθονται πάνω από 3 εβδομάδες. Και μάλιστα το πρόβλημα που υπάρχει στο μπάσκετ και στο ποδόσφαιρο στις μικρές ηλικίες είναι ότι τα πρωταθλήματα τελειώνουν νωρίς, συνήθως Απρίλιο ή και καμία φορά και Μάρτιο και οι προετοιμασίες ξεκινούν και πάλι τον Αύγουστο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κάθεται ένα παιδί 3 μήνες και να μην κάνει τίποτα. Τρεις εβδομάδες είναι πολύ καλά και από εκεί και μετά πρέπει να υπάρχει συνεχής προπόνηση. Άλλωστε η πιο σημαντική περίοδος είναι η περίοδος μόλις τελειώσει το πρωτάθλημα και εκεί πρέπει να δουλεύεται και η ατομική τεχνική, που αυτό δεν μπορεί να γίνει κατά την περίοδο των αγώνων που ο προπονητής δεν έχει τον χρόνο να δουλέψει ατομικά κάποιους παίκτες. Η περίοδος Μαΐου – Ιουνίου είναι η καλύτερη περίοδος. Μέχρι αρχές Ιουλίου πρέπει να συνεχίζεται η προπόνηση, μέχρι τέλος Ιουλίου διακοπές και μετά να αρχίσουν τον Αύγουστο προετοιμασία.
